KHAI TRIỂN TỪ BI TÂM

Từ bi tâm và lòng nhân ái là nền tảng cho sự thành công của chúng ta trong đời này và những tăng trưởng trên đạo lộ tâm linh, và cao hơn là đạt tới toàn giác. Do vậy, từ bi tâm không phải chỉ là tâm nguyện khi khởi đầu mà cần luôn được nuôi dưỡng, phát triển trong mọi nơi, mọi lúc.

Là con người, tất cả chúng ta đều có tiềm năng để trở thành người hạnh phúc và tràn đầy từ bi tâm, nhưng đồng thời chúng ta cũng có thể làm tổn hại và mang lại những khổ đau cho người khác. Tất cả những xu hướng này tiềm ẩn nơi thân tâm mỗi người.

Nếu chúng ta muốn được hạnh phúc, thì điều quan trọng là hãy biết nuôi dưỡng những mầm thiện và năng lực lợi lạc nơi mỗi người, nỗ lực giảm thiểu những xu hướng xấu ác. Làm những việc xấu ác, chẳng hạn như ăn cắp và nói dối, đôi khi có vẻ mang lại sự hài lòng trước mắt, nhưng về lâu dài, chúng sẽ gây nên những khổ đau khôn cùng.

Các việc thiện, xuất phát từ tâm chân thành luôn mang lại cho chúng ta sức mạnh nội tâm. Khi ấy, chúng ta tự tin hơn, bớt lo âu và dễ mở lòng biết quan tâm tới lợi lạc của tha nhân dù cho có những khác biệt về tôn giáo, văn hóa hay bất kỳ rào cản nào. Biết hướng nội tâm, quan sát, nuôi dưỡng những mầm thiện và tránh xa những thứ xấu ác tiềm ẩn trong thân tâm ta là rất quan trọng. Bạn cần trau dồi năng lực nội tâm, biết quan sát, phân tích một cách cẩn trọng và kỹ càng.

Tôi gọi đây là thúc đẩy giá trị con người. Tâm nguyện của tôi là làm thế nào để chúng ta có sự hiểu biết về giá trị con người một cách sâu sắc hơn. Những giá trị như từ bi tâm, lòng nhân ái và kỷ luật là không thể thiếu nếu bạn mong muốn có niềm hạnh phúc đích thực được dù cho bạn có theo tôn giáo nào, có đức tin gì.

Chúng ta cần từ bi tâm và lòng nhân ái không chỉ để tồn tại mà đây là nguồn cội của những thành công trong đời sống.

Từ bi tâm và lòng nhân ái là nền tảng cho sự thành công của chúng ta trong đời này và những tăng trưởng trên đạo lộ tâm linh, và cao hơn là đạt tới toàn giác. Do vậy, từ bi tâm không phải chỉ là tâm nguyện khi khởi đầu mà cần luôn được nuôi dưỡng, phát triển trong mọi nơi, mọi lúc, không bị giới hạn ở bất kỳ thời gian, địa điểm hay giới hạn chỉ trong cộng động tâm linh, Phật giáo hay bất kỳ tôn giáo nào.

Nếu thân chúng ta thoải mái, chúng ta hầu như không để tâm tới. Tuy nhiên, dòng tâm thức ghi lại mọi sự kiện, dù vụn vặt đến mức nào.

Là con người, chúng ta cần từ bi tâm và lòng nhân ái để tồn tại trên cõi đời này. Sự ích kỷ tự lợi không chỉ làm tổn hại người, mà còn ngăn cản chính hạnh phúc bản thân chúng ta. Vậy thì đã đến lúc mỗi người chúng ta cần biết suy nghĩ một cách khôn ngoan hơn, quý vị có nghĩ vậy không? Tôi tin tưởng như vậy.

Khai triển từ bi tâm

Trước khi có thể phát khởi từ bi tâm và lòng bi mẫn, chúng ta cần biết những phẩm chất đó là gì. Nói một cách đơn giản, từ bi và lòng bi mẫn có thể được hiểu là những dòng tâm thiện, những cảm xúc làm khởi sinh niềm hy vọng, can đảm, quyết tâm và sức mạnh nội tâm. Trong truyền thống Phật giáo, từ bi có hai phương diện: mong cho chúng sinh thoát khổ và mong cho chúng sinh được hạnh phúc đích thực.

Vậy làm thế nào để tăng trưởng từ bi tâm và lòng bi mẫn nơi mỗi người. Nói cách khác, có những phương tiện nào để tăng trưởng những phẩm chất này và giảm bớt sự sân giận, hận thù, và ghen tỵ? Chắc chắn có. Dù nhiều người không hoàn toàn đồng ý câu trả lời của tôi cho điều này nhưng dứt khoát là “Có!” Dù bạn không đồng ý với tôi ngay lúc này, thì cũng hãy để mở khả năng phát triển như vậy cho bản thân. Chúng ta hãy cùng nhau thực hiện một số thử nghiệm sẽ thấy một số câu trả lời.

Để có cơ sở vững chãi cho rèn luyện tâm, chúng ta cũng cần thấu hiểu rằng chừng nào ta còn tồn tại trên thế giới này, ta không nên mong chờ những khó khăn chướng ngại sẽ ngay lập tức được tận trừ. Nếu những thách thức đến mà ta bi quan, mất phương hướng thì thách thức càng lấn áp.

Có thể sắp xếp các loại hạnh phúc và đau khổ thành hai mức độ: tâm thức và thân thể. Hạnh phúc hay khổ đau về tâm có ảnh hưởng to lớn hơn nhiều. Trừ khi chúng ta bị mắc căn bệnh hiểm nghèo hoặc quá thiếu thốn các nhu cầu cơ bản, tình trạng của thân hầu như đóng một vai trò thứ yếu trong cuộc sống. Nếu thân chúng ta thoải mái, chúng ta hầu như không để tâm tới. Tuy nhiên, dòng tâm thức ghi lại mọi sự kiện, dù vụn vặt đến mức nào. Do đó chúng ta nên dành những nỗ lực nghiêm túc nhất của mình để mang lại niềm an bình cho nội tâm  thay vì những thú vui của thân xác.

Có thể chuyển hóa được các dòng tâm

Từ kinh nghiệm còn hạn hẹp của riêng mình, tôi tin rằng thông qua rèn luyện tâm liên tục, chúng ta thực sự có thể nuôi dưỡng sự an bình và niềm an lạc. Thái độ tích cực của chúng ta, các suy nghĩ, và tri kiến có thể được tăng cường, và có thể giảm được các phóng chiếu tiêu cực. Mỗi khoảnh khắc của ý thức phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, và khi chúng ta thay đổi những yếu tố bên ngoài đó, tâm chúng ta cũng thay đổi. Đây là một sự thật đơn giản về bản chất của tâm.

Ban trải từ bi tâm tới tha nhân, những khổ đau của ta sẽ bị tận diệt

Thứ mà ta gọi là “tâm” rất đặc biệt. Đôi khi tâm rất bướng bỉnh và luôn kình chống sự thay đổi. Tuy nhiên, với những nỗ lực không ngừng nghỉ và với niềm tin dựa trên sự suy tư sâu sắc, ta phát hiện ra bản chất tâm là sinh động, linh hoạt và có thể được chuyển hóa thông qua rèn luyện.

Hạnh phúc hay khổ đau về tâm có ảnh hưởng to lớn hơn nhiều. Trừ khi chúng ta bị mắc căn bệnh hiểm nghèo hoặc quá thiếu thốn các nhu cầu cơ bản, tình trạng của thân hầu như đóng một vai trò thứ yếu trong cuộc sống.

Chỉ ngồi cầu nguyện thôi sẽ không biến đổi được tâm chúng ta; mỗi người cần có sự suy tư sâu sắc và những kinh nghiệm của riêng mình. Bạn sẽ không dễ dàng chuyển hóa tâm của bạn qua một đêm; thói quen cũ, đặc biệt là những thói quen tinh thần, luôn có xu hướng chống lại các giải pháp vội vàng. Nhưng với nỗ lực qua thời gian và những suy tư sâu sắc, bạn chắc chắn sẽ chuyển hóa tâm thức mình.

Để có cơ sở vững chãi cho rèn luyện tâm, chúng ta cũng cần thấu hiểu rằng chừng nào ta còn tồn tại trên thế giới này, ta không nên mong chờ những khó khăn chướng ngại sẽ ngay lập tức được tận trừ. Nếu những thách thức đến mà ta bi quan, mất phương hướng thì thách thức càng lấn áp. Nếu ta luôn ghi nhớ rằng không chỉ riêng mình ta mà rất nhiều người khác đều đang phải trải qua những khổ đau khôn cùng, ta sẽ mạnh mẽ hơn, đỡ cô độc hơn, quyết tâm hơn và tự tin hơn vượt qua những khổ đau, chướng ngại. Khi biết hướng tâm tới những khổ đau của người khác, lòng bi mẫn trong ta nảy sinh, khổ đau của ta cũng sẽ dễ dàng giảm thiểu. Như thế trước mỗi thử thách là cơ hội quý giá cho ta nuôi dưỡng, rộng mở lòng từ. trước mỗi hoàn cảnh mới, lòng từ của ta ngày một nảy nở hơn, ta chân thành hướng tâm tới nỗi khổ đau của tha nhân và mong nguyện giúp họ vượt thoát khổ đau cũng to lớn và vững chãi hơn. Kết quả là sức mạnh nội tâm, sự buông xả nơi thân tâm ngày một vững chãi hơn.

Tác giả: Đức Đạt Lai Lạt Ma