Những Ảo tưởng và những Mê lầm

Những Ảo tưởng và những Mê lầm

Vật lý học cổ điển đã chứng minh rằng trái đất tròn, không phẳng và Copernicus đã xua tan quan niệm sai lầm rằng trái đất là trung tâm của vũ trụ. Tương tự, vật lý học hiện đại đã giải thoát chúng ta khỏi những ảo tưởng khác. Không gian và thời gian thì không độc lập cũng không tuyệt đối; vật chất và năng lượng thì không khác biệt một cách rốt ráo; và những thuộc tính của những đối tượng không hiện hữu độc lập với sự quan sát.

Những truyền thống tâm linh phương Đông cũng nỗ lực giải thoát chúng ta khỏi niềm tin rằng những sự vật và những mối liên hệ của chúng thì “ở ngoài kia”. Bản chất của những tri giác của chúng ta, những truyền thống ấy nói, thì như mộng. Khi chúng ta nhận biết rằng chúng ta đang mộng, ảo tưởng rằng thế giới mộng là thực bèn tan biến – cho dù chúng ta tiếp tục mộng.

Với nhà khoa học, chừng nào hiểu biết về thực tại còn ở trong lãnh vực lý thuyết, những tầng lớp mới của ảo tưởng luôn luôn còn chờ đợi để được lột bỏ. Tuy nhiên nhà đạo học không cố gắng thay thế một ảo tưởng bằng một ảo tưởng khác, vi tế hơn, mà để hoàn thành giải thoát khỏi mọi ảo tưởng, mãi mãi.

Thời gian và thêm nữa sự đam mê hiểu biết đã dẫn đến ảo tưởng rằng con người có thể thông hiểu thế giới khách quan một cách hợp lý thuần bằng tư tưởng mà không có bất kỳ nền tảng thực nghiệm nào – nói vắn tắt, bằng siêu hình học.

                                                ALBERT EINSTEIN

****

Bằng cách trở nên bám luyến vào những tên gọi và hình tướng, không thấu hiểu rằng chúng không có căn cứ nào hơn chỉ là những hoạt động của tâm, sai lầm sanh khởi và con đường đến giải thoát bị đóng kín.

                                                ĐỨC PHẬT

****

Chính công việc của khoa học là để khám phá rằng những sự vật rất khác xa với cái vẻ bình thường của chúng.

        SIR ARTHUR EDDINGTON

****

Phân biệt bằng phân tích có thể được dùng để thấu hiểu rằng … (những sự vật) không có thực tại nội tại. Với sự thấu hiểu này, căn cứ của sự đánh lừa sụp đổ từ trong cốt lõi sâu nhất của nó.

        KONGTRUL LODRÖ TAYÉ

****

Sự tiến bộ của vật lý học đã giải phóng chúng ta khỏi một số hình thức tư tưởng. Chúng ta sử dụng chúng, nhưng chúng ta không bị chúng đánh lừa.

        SIR ARTHUR EDDINGTON

****

Ở trong ảo tưởng nghĩa là tri giác những xuất hiện hình tướng đối tượng và những xuất hiện hình tướng trong tâm như là có thực thể độc lập … Khi ảo tưởng ngưng dứt, những xuất hiện hình tướng tiếp tục hiện hữu nhưng chúng không được đồng hóa như những đối tượng được một chủ thể nắm bắt nữa.

        BOKAR RINPOCH

****

Trong suy nghĩ của chúng ta … chúng ta đóng góp cho khái niệm của đối tượng này một ý nghĩa, ý nghĩa này có độ độc lập cao đối với ấn tượng cảm giác nguyên thủy sanh khởi từ đối tượng đó. Đây là điều chúng ta muốn nói khi chúng ta đóng góp cho đối tượng “một hiện hữu thật sự” … Do những khái niệm và những liên hệ về tâm thức giữa những khái niệm đó như vậy, chúng ta có thể hướng mình vào mê cung của những ấn tượng cảm giác. Những ý niệm và những liên hệ này … đối với chúng ta có vẻ mạnh hơn và bền vững hơn bản thân kinh nghiệm cảm giác của cá nhân. Tính chất của kinh nghiệm cảm giác như là cái gì khác hơn là kết quả của một ảo tưởng hay ảo giác thì không bao giờ hoàn toàn được bảo đảm.

        ALBERT EINSTEIN

****

Ta dạy rằng tính cách đa thù của những đối tượng thì không có thực tại trong chính chúng, mà chỉ thấy được do tâm, và bởi thế có bản chất là huyễn hóa và như mộng … Thật sự là trong một chiều hướng chúng được thấy và phân biệt bởi những giác quan như là những đối tượng được cá thể hóa; nhưng trong chiều hướng kia, bởi vì không có bất kỳ dấu hiệu đặc trưng nào của tự tánh, chúng không được thấy mà chỉ là tưởng tượng. Trong một nghĩa, chúng là nắm bắt được, nhưng theo nghĩa kia, chúng không thể nắm bắt.

                                                ĐỨC PHẬT

****

Bấy giờ, như thế nào chúng (những cuộc cách mạng khoa học) xảy ra? Câu trả lời đến ngay liền … đó là vì những ý tưởng mới đơn giản là đúng và những cái cũ thì sai. Sự trả lời này giả định trước rằng trong khoa học sự trả lời đúng luôn luôn thắng thế. Nhưng điều ấy không phải luôn luôn như vậy. Chẳng hạn, quan niệm đúng về một hệ thống hành tinh lấy mặt trời làm trung tâm được Aristarchus phát triển, đã bị bỏ đi vì quan điểm quả đất làm trung tâm của Ptolemy, dù cái sau là sai … Người ta không thể tuyệt đối chắc chắn rằng lý thuyết đúng luôn luôn thắng.

        WERNER HEISENBERG

****

Một lần Trang Châu nằm mộng thấy ông là một con bướm … Thình lình ông thức dậy và ông vẫn, vững chắc và không thể lầm lẫn, là Trang Châu. Nhưng ông không biết ông là Trang Châu mơ thấy mình là một con bướm, hay một con bướm mơ thấy nó là Trang Châu.

                                                TRANG TỬ

****

Như vậy thế giới bên ngoài của vật lý học đã trở thành một thế giới của những hình bóng. Khi xóa đi những ảo tưởng của chúng ta, chúng ta đã xóa đi bản chất, bởi vì thật ra chúng ta đã thấy rằng bản chất là một trong những ảo tưởng vĩ đại nhất của chúng ta.

        SIR ARTHUR EDDINGTON

****

Dù không thực sự hiện hữu, những sự vật vẫn xuất hiện. Về phần chúng, tuy nhiên, (những sự vật) là không có tự tánh. Những xuất hiện trống không này không thực sự hiện hữu … Chúng không có nền tảng, không có chỗ nương dựa, không có bắt đầu, chặng giữa hay chấm dứt.

        LONGCHEN RABJAMPA (LONGCHENPA

****

Chúng ta đã xé toạc những tưởng tượng của tâm thức để đạt đến thực tại bên dưới, chỉ để thấy rằng thực tại của cái nằm bên dưới chỉ là tiềm năng cho những tưởng tượng này. Đó là bởi vì tâm thức, kẻ dệt nên ảo tưởng, cũng là người bảo đảm duy nhất của thực tại và thực tại ấy luôn luôn phải được dò tìm dưới nền đáy của ảo tưởng. Ảo tưởng với thực tại thì như khói với lửa.

        SIR ARTHOR EDDINGTON

****

Cái tiền đề cho năng lực tưởng tượng, cái từ đó tưởng tượng tiến hành, bản thân cái đó thì không thể do tưởng tượng … Cái từ đó mọi tưởng tượng như “thật” và “không thật” tiến hành, cùng với năng lực để nghỉ ngợi và tư tưởng, thì tự nó là bất nhị và (trong nghĩa cao nhất) thật.

                                                        SHANKARA

****

Mọi hệ thống vật lý học trước đây … rơi vào lỗi lầm đồng hóa hình tướng bên ngoài với thực tại; chúng giới hạn sự chú ý của chúng đến những bức vách của cái hang, mà không ý thức một thực tại sâu hơn (thật sự là cái hang). Lý thuyết lượng tử mới đã chứng tỏ rằng chúng ta phải thăm dò lớp dưới sâu hơn của thực tại trước khi chúng ta có thể hiểu thế giới của hình tướng bên ngoài.

                                                SIR JAMES JEANS

****

Cái chúng ta thấy phô diễn hay trình diễn ở đây là những hình bóng đi qua của cái gì ở đàng sau, và … khi cái ấy cuối cùng không được kinh nghiệm của chúng ta nắm bắt thì nghĩa của những hình bóng đi qua sẽ không bao giờ được nhận biết và xác định phẩm chất một cách thích đáng.

                                                        D.T. SUZUKI

****

Không một con người một mình nào có thể phân biệt được giữa lãnh vực của những tri giác của nó và lãnh vực của những sự vật đã gây ra những tri giác đó, bởi vì dù người ấy đã sở đắc hiểu biết chi tiết bao nhiêu về toàn thể sự kiện, thì sự kiện chỉ xảy ra một lần, không có lần thứ hai. Sự giống hệt chỉ là một chuyện ngụ ngôn, được khơi gợi chủ yếu bằng thông tin liên lạc với những người khác và thậm chí với thú vật; điều này chứng tỏ rằng những tri giác của họ trong cùng một tình huống có vẻ rất giống với tri giác của riêng trừ những khác biệt vô nghĩa trong quan điểm.

        ERWIN SCHRÖDINGER

****

Bất kể cái gì một người mê lầm nghĩ là nó đang tri giác, nó đang thực sự thấy Brahman và không gì khác hơn là Brahman. Nó thấy hạt trai chúa và tưởng tượng rằng đó là bạc. Nó thấy Brahman và tưởng tượng rằng đó là vũ trụ.

                                                        SHANKARA